Από τους Αποστολικούς χρόνους ένα σημαντικό σημείο της Θείας Λειτουργίας, ήταν αυτό της προσφοράς των Τίμιων Δώρων από τους πιστούς. Κατά την πάροδο των αιώνων ο τρόπος και ο χρόνος της προσφοράς άλλαξαν. Οι λειτουργικοί τύποι γνώρισαν την ιστορική τους εξέλιξη, αλλά η ουσία των πραγμάτων παραμένει η ίδια. Κατά τους πρώτους Χρόνους τα δώρα από τους πιστούς, δηλαδή ο άρτος και ο οίνος, προσφέρονταν την ώρα πού άρχιζε το μυστήριο, στην μέση περίπου της σημερινής Θ. Λειτουργίας. Έπρεπε όμως πρώτα να κλείσουν οι θύρες του Ι. Ναού, για να μείνουν μόνον οι πιστοί εντός αυτής. Κατόπιν εναπόθεταν τα δώρα στην Αγία Τράπεζα και τα παρελάμβανε ο Ιερέας. Επρόκειτο δηλαδή για μια στιγμή ιερή και γι αυτό δικαιούνταν να την ζουν μόνον οι μυημένοι στην πίστη. Η ακολουθία δε της Προσκομιδής γίνονταν ξεχωριστά και μάλιστα ακούγονταν τα λόγια του Ιερέως από τον λαόν. Κατά τον 6ον μ.Χ. αιώνα, επί Ιουστινιανού άλλαξαν τα πράγματα και έτσι τα δώρα πλέον δεν επιτίθενται επί της Αγίας Τραπέζης αλλά αλλού δίπλα από αυτήν και σιγά σιγά μετακινήθηκε και η ακολουθία σε χρόνο προ αρχής της Θείας Λειτουργίας και χωρίς πια να ακούγονται τα λόγια πού λέει ο Ιερέας. Η Εκκλησία έδινε, λοιπόν, από την αρχή μεγάλη σημασία στην προετοιμασία της προσφορά των δώρων από τους πιστούς και γι αυτό δεν δέχονταν τα δώρα από τον οποιοδήποτε. Οι Ιεροί Κανόνες απαγόρευαν σε διάφορα πρόσωπα, τα οποία έχουν αμαρτήσει δημόσια, να προσφέρουν τα Δώρα τους. Ένα παιδαγωγικό μέτρο και ταυτόχρονα ουσιαστικό, γιατί σημαίνει ότι πρέπει να είναι κανείς καθαρός από «ρύπου» προκειμένου να προσφέρει στον Θεό την προσφορά του και Αυτός να την κάνει αποδεκτή. Και δεν την αποδέχεται από ανθρώπους πού έχουν σοβαρές αμαρτίες και δεν έχουν μετανοήσει. Όμως, όχι μόνο η προσφορά του άρτου και τού οίνου τελούσε υπό αυστηρές προϋποθέσεις, αλλά και η παρασκευή τους. Είναι ιερό το έργο της παρασκευής του πρόσφορου. Είναι έργο ευλαβών πιστών πού όμως σήμερα σπανίζει, με αποτέλεσμα οι ιερείς να αναγκάζονται να χρησιμοποιούν για την Θεία Ευχαριστία ψωμί – πρόσφορο, παρασκευασμένο από κάποιον φούρναρη. Φτάσαμε στο σημείο ούτε οι Πρεσβυτέρες να μην ασχολούνται με αυτό το έργο, για το οποίο, όπως αναφέραμε παραπάνω, η Εκκλησία μας ανέκαθεν έδιδε μεγάλη προσοχή. Άλλωστε θα πρέπει να αναφέρουμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή, ο ιερέας δέεται σε κάθε Θ. Λειτουργία υπέρ αυτού πού προσέφερε τα Τίμα Δώρα, «υπέρ ων και εφ’ οίς προσεκόμισαν» δηλαδή, για τις οικογένειές τους, τα παιδιά τους ιδιαίτερα, για ζώντες και κεκοιμημένους υπέρ των οποίων τα προσέφεραν, γι αυτό και πρέπει να είναι παρασκευασμένο από τους ίδιους πού το προσφέρουν. Πρέπει να παρασκευάζεται με τέτοιο τρόπο πού να διατρανώνεται η απόδειξη της ιερότητας της όλης εργασίας. Κατά την ώρα αυτή επομένως αυτή τηρείται σιγή, γίνεται προσευχή, ανάβεται κερί και καίγεται λιβάνι. Το ζύμωμα πρέπει να γίνεται σε καθαρό χώρο και τα σκεύη να χρησιμοποιούνται μόνο γι αυτό το σκοπό και στο τραπέζι να είναι στρωμένη καθαρή και λευκή πετσέτα. Όποιος ζυμώνει δε, θα πρέπει να είναι απόλυτα καθαρός και να προσεύχεται κατά την ώρα της όλης διαδικασίας. Ευσεβείς γυναίκες πού καταπιάνονται με το ζύμωμα του πρόσφορου, συνηθίζουν να πιάνουν το προζύμι με βασιλικό από τον Τίμιο Σταυρό, αντί για κοινή μαγιά, ή χρησιμοποιούν αγιασμό. Τρανή απόδειξη της ιερότητας της όλης εργασίας, πού στηρίζεται πάνω στην θαυματουργούσα πίστη μας. Στα χρόνια του Βυζαντίου τα Δώρα τα προσέφερε ο αυτοκράτορας, ενώ από την εποχή πού παγιώνονται τα λειτουργικά πράγματα και διαμορφώνονται όπως έχουν σήμερα, τα δώρα τα προσφέρουν οι πιστοί, πάντα όμως βάσει των προϋποθέσεων πού θα πρέπει να ισχύουν και όχι χάριν … «οικονομίας» να παραβλέπονται. Έως και την εποχή την πρό της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, το πρόσφορο είχε τετράγωνο σχήμα, ενώ σήμερα ολοστρόγγυλο και συμβολίζει το άναρχον και το ατελεύτητον του Θεού
π. Π.Γ.
ΠΩΣ ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΠΡΟΣΦΟΡΟ
ΥΛΙΚΑ
750 γρ. αλεύρι, το μισό σιταρένιο σκληρό (κίτρινο) και το άλλο μισό μαλακό (άσπρο), μαγιά σε μέγεθος ενός αμυγδάλου, 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι νερό χλιαρό (όσο πάρει, το καλοκαίρι κρύο), ξυλόγλυπτη σφραγίδα (ποτέ πλαστική), ταψάκι Νο 20
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Κοσκινίζουμε το αλεύρι σε μια λεκάνη και κάνουμε μια λακουβίτσα. Λιώνουμε τη μαγιά και το αλάτι σ' ένα φλιτζάνι του τσαγιού με χλιαρό νερό και τα ρίχνουμε στη λακουβίτσα. Ανακατεύουμε καλά το μίγμα και ρίχνουμε λίγο- λίγο νερό ώσπου να ζυμωθεί όλο το αλεύρι.
Το ζυμώνουμε 20 λεπτά περίπου.
Η ζύμη πρέπει να είναι σφιχτή και να μην κολλάει στα χέρια μας και στη λεκάνη. Εάν κατά το ζύμωμα χρειαστεί η ζύμη λίγο νερό ακόμα, βρέχουμε τα χέρια μας με χλιαρό νερό και συνεχίζουμε το ζύμωμα, μέχρι το νερό να απορροφηθεί εντελώς.
Όταν η ζύμη ζυμωθεί καλά, την πλάθουμε σε σχήμα στρογγυλό και την τοποθετούμε στο κέντρο του ταψιού. Στο ταψί έχουμε ρίξει από πριν λίγο αλεύρι (στον πάτο και έχουμε περάσει και τα τοιχώματα με αλεύρι), ώστε να μην κολλήσει το πρόσφορο.
Τοποθετούμε προσεχτικά την σφραγίδα στο κέντρο του πρόσφορου, την πιέζουμε με δύναμη και την στρίβουμε ελαφρά πολύ λίγο.
Στη συνέχεια τη σηκώνουμε σιγά- σιγά και πλάγια. Με ένα ξύλινο καλαμάκι τρυπάμε το πρόσφορο στον "αμνό" (στο μεσαίο τετράγωνο της σφραγίδας) στις 4 γωνίες και από το έξω μέρος του τετραγώνου, εκεί όπου υπάρχουν 4 μικρά μπαλάκια. Έπειτα κάνουμε 12 τρύπες γύρω-γύρω έξω από τη σφραγίδα.
Το σκεπάζουμε με μια καθαρή πάνινη πετσέτα και από πάνω βάζουμε ένα καθαρό μάλλινο σκέπασμα.
Περίπου σε δύο ώρες πρέπει να έχει φουσκώσει.
Έξω από τη σφραγίδα πιέζουμε τη ζύμη με το δάχτυλό μας ελαφρά και εάν η ζύμη ξαναγυρίσει στη θέση της, σημαίνει ότι το πρόσφορο είναι έτοιμο για το φούρνο.
Προθερμαίνουμε το φούρνο σε δυνατό χωρίς αέρα (στους 250 βαθμούς) για 10 λεπτά και βάζουμε το πρόσφορο να ψηθεί για μισή ώρα σε σχάρα στο κάτω μέρος τού φούρνου. Όταν πάρει χρώμα από πάνω, το σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο και το ψήνουμε σε μέτριο φούρνο άλλα 45 λεπτά ακόμα.
Αφού το βγάλουμε απ' το φούρνο, το βγάζουμε από το ταψί και το αναποδογυρίζουμε, για να μην αποχωριστεί η κόρα από την ψίχα του ψωμιού και στη συνέχεια το αφήνουμε να κρυώσει.
Αφού κρυώσει εντελώς το πρόσφορο, το τυλίγουμε με μια καθαρή πετσέτα, και έτσι θα το πάμε στον Ι. Ναό, μαζί με ένα χαρτί με γραμμένα τα ονόματα των ζώντων και ένα άλλο με αυτά των κεκοιμημένων.
Χαρά και ευφροσύνη θα νοιώσουμε για μια τέτοια ευκαιρία, πού θα είναι και ευλογία από τον Θεό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου